SISTEM KESIHATAN DI ERA PENJAJAHAN BRITISH

 

Pendahuluan

            Kedatangan pihak penjajah sememangnya telah membawa maksud perubahan dalam asepk politik, skonomi dan social di tanah Melayu. Perkembangan yang dirasai dalam aspek ekonomi juga secara langsung telah mempengaruhi aspek kesihatan di tanah Melayu. Perkembangan yang dirasai dalam aspek ekonomi juga secara langsung telah mempengaruhi aspek kesihatan di tanah Melayu. Pada sekitar abad ke-19, negeri2 di tanah melayu menghadapi masalah kesihatan yang serius. Kebanyakan factor yang menyumbang kepada kematian yang tinggi adalah di sebabkan oleh penyakit-penyakit seperti kolera, malaria, beri-beri, taun dan sebagainya. Oleh sebab itu, kerajaan British telah melakukan tindakan yang bijak dalam membendung penularan wabak penyakit ini. Antara langkah yang diambil ialah dengan menubuhkan hospital. Walaupun pada peringkat awal penubuhan hospital hanya untuk kemudahan pegawai british dan golongan elit sahaja, namun begitu, british mula membuka hospital kepada orang ramai. Mereka telah menubuhkan hospital dan membuka wad-wad khas untuk orang tempatan. Walaupun begitu, hospital yang didirikan adalah dengan menggunakan bajet yang rendah. Hospital yang pertama telah dibina di Negeri-Negeri Melayu iaitu hospital yang telah dibina oleh Yap Ah Loy, dimana hospital ini dibina khusus untuk pelombong-pelombong Cina yang sakit di sekitar Kuala Lumpur. Lama kelamaan bilangan hospital ini bertambah.

 

Faktor Masyarakat Melayu Enggan Menerima Kemajuan Kesihatan Yang Diperkenalkan Oleh British

Bertentangan Dengan Hukum Syarak

Masyarakat Melayu pada awalnya memberikan reaksi negatif terhadap perkembangan kesihatan yang dibawa oleh British ini. Kesalahfahaman masyarakat Melayu berlaku apabila mereka menganggap segalanya yang datang daripada Barat adalah haram dan melanggar hukum syarak. Hal ini kerana terdapatnya perbezaan ketara antara orang melayu dan eropah dari segi budaya dan corak hidup. Orang Melayu tidak mempunyai pengetahuan tentang kaedah perubatan moden yang menggunakan suntikan, pembedahan dan sebagainya. Masyarakat Melayu menganggap kaedah suntikan yang digunakaan adalah haram dari segi syarak. Bagi mereka, memasukkan sesuatu kedalam badan yang tidak jelas kandungannya adalah haram. Selain itu, orang melayu juga mengatakan bahawa ubat kuinin yang diperkenalkan dan disebarkan adalah haram kerana dibuat daripada tulang anjing dan turut mengandungi alkohol.

 

Pekerja Hospital Adalah Orang Bukan Islam

            Satu lagi faktor penting yang dianggap oleh masyarakat Melayu pada waktu itu yang melanggar hukum syarak apabila hospital-hospital kebanyakan kakitangannya terdiri daripada doktor-doktor Eropah yang berpengalaman serta penolong-penolong mereka namun ia masih lagi tidak berjaya meyakinkan orang tempatan. Ini kerana semua pakar-pakar ini terdiri daripada orang asing dan bukanlah beragama Islam. Mereka menganggap apabila ketika menerima rawatan daripada orang bukan Islam dan bersentuhan dengan orang bukan Islam, ini adalah haram disisi agama Islam . Oleh hal yang demikian,  masyarakat Melayu sukar menerimanya kemajuan kesihatan yang dibawakan oleh British ini. British bagaimanapun sedar tentang faktor yang menghalang ini dan telah merancang untuk mengambil orang melayu dalam bidang kesihatan.

Kepercayaan Kepada Sistem Perubatan Tradisional

      Sebelum kemasukkan British di Tanah Melayu, masyarakat tempatan sudah memiliki kepercayaan mereka sendiri dalam kehidupan. Kepercayaan tradisi mereka ini sangat kuat pengaruhnya sehingga British sukar untuk menerapkan perkhidmatan kesihatan yang baru serta lebih baik kepada mereka. Hal ini juga kerana, perubatan secara tradisional tersebut telah digunakan secara meluas penduduk tempatan di setiap negeri di Tanah Melayu. Terdapatnya ikatan yang begitu rapat antara masyarakat Melayu dan kaedah perubatan tradisional. Kebanyakan masyarakat Melayu pada ketika itu, yakin terhadap bomoh kerana mereka amat percaya bahawa segala penyakit yang berlaku amat berkaitan dengan kuasa ghaib dan hanya orang yang boleh berhubung dengan kuasa ghaib seperti bomoh sahaja yang boleh menyembuhkan penyakit yang dialami. Antara, bentuk perubatan tradisional yang diberikan bomoh kepada pesakit seperti melalui jampi. Dengan bentuk rawatan ini iaitu menggunakan ayat-ayat al-Quran dan dibacanya, ini mendorong kepada tahap kepercayaan masyarakat tempatan adalah lebih tinggi. Peranan yang dimainkan oleh bomoh atau pawang adalah lebih menonjol berbanding dengan pakar-pakar perubatan yang telah dibawa masuk. Contohnya di Kedah, peranan bomoh bukan sahaja dikatakan untuk merawat serta menyembuhkan penyakit malah bomoh juga turut berperanan dalam kehidupan masyarakat Melayu di Kedah seperti upacara mendirikan rumah baru, berpindah rumah dan upacara perkahwinan. Kesan daripada semua ini menyebabkan masyarakat tempatan lebih meyakini serta mempercayai perkhidmatan bomoh itu.

 

Hospital Lebih Tertumpu Kepada Orang Eropah

Selain itu, hospital-hospital yang didirikan itu dikatakan lebih mementingkan golongan Eropah dan mereka yang berkepentingan. Walaupun sudah terdapat kesedaran oleh pihak British tentang bahayanya penyakit dan wabak jangkitan yang mana ia mula melanda rakyat pada ketika itu dan mereka mula memperluaskan perkhidmatan kesihatan, namun dalam memberikan rawatan di hospital didapati masih lagi cenderung terhadap kedudukan dan status yang masih lagi memainkan peranan penting. Pada tahun 1920 terdapat 20 buah hospital yang telah dikhaskan kepada orang-orang Eropah sahaja, manakala terdapat sebuah hospital yang dikenali sebagai Pauper Hospital yang dikhaskan kepada masyarakat miskin. Keadaan ini yang mengakibatkan masyarakat tidak berpuas hati serta sukar untuk menerima rawatan di hospital. Bagi mereka rawatan yang terbaik dan berkualiti telah diterima oleh orang-orang Eropah, golongan elit serta mereka yang berkepentingan. Walaupun,  masyarakat tempatan yang miskin turut diberikan rawatan kesihatan namun, rawatan yang diberikan tersebut adalah tidak berkualiti berbeza dengan golongan yang lebih penting tersebut yang mendapat rawatan yang berkualiti. Dari segi penyediaan wad-wad pula, bagi orang-orang miskin hanyalah disediakan wad-wad yang biasa sahaja berbanding dengan orang-orang Eropah yang dapat mendiami wad-wad yang lebih selesa. Makanan yang disediakan kepada pesakit juga adalah makanan yang tidak berkualiti dan disediakan oleh orang bukan Islam. Keadaan ini adalah salah  satu faktor penolakkan masyarakat terhadap pekhidmatan kesihatan yang diwujudkan oleh British.

Hospital Dibina  Juah Di Bandar dan Pandangan Negatif  Terhadap Hospital

            Kebanyakan hospital yang ditubuhkan oleh pihak British lebih tertumpu di kawasan Bandar dan ini telah menyebabkan masyarakat tempatan  ketika itu tidak berupaya mendapatkan khidmat perubatan, kerana mereka tinggal berjauhan serta tidak mempunyai kemudahan pengangkutan yang disediakan disamping jarak perjalanan yang jauh ditambah lagi dengan ketiadaan jalan perhubungan yang baik pada ketika itu. Keadaan ini amat menyulitkan masyarakat tempatan. Hospital-hospital yang dibina adalah pada peringkat awal lagi, contohnya dapat dilihat di negeri Selangor apabila kewujudan hospital pada tahun 1880-an lagi. Namun kebanyakan hospital yang ditubuhkan itu lebih tertumpu di kawasan bandar besar sahaja.

            Terdapat juga pandangan negatif terhadap rawatan di hospital yang mengatakan bahawa orang yang tinggal dihospital merupakan orang yang sebatang kara (tidak ada ahli keluarga yang mahu menjaganya). Orang melayu tidak mahu ke hospital kerana rasa terbuang. Ada juga yang menganggap bahawa hospital merupakan rumah mayat dah berhantu. Orang Melayu pada waktu itu juga, tidak sanggup untuk menunggu dalam masa yang lama untuk mendapatkan perkhidmatan perubatan di hospital dan adakalanya ianya memakan hari untuk membolehkan mereka dirawat.  Kos perkhidmatan pula dikatakan tinggi dan orang melayu yang pada waktu itu hanyalah terdiri daripada golongan bukan berada. Keadaan ini telah membantutkan keinginan masyarakat untuk pergi mendapatkan rawatan.

Kesimpulan

            Saya bersetuju dengan kenyataan bahawa masyarakat Melayu pada awalnya enggan menerima kemajuan perubatan yang diperkenalkan ekoran bertentangan dengan hukum syarak namun masyarakat melayu tidak hanya berpegang kepada satu faktor itu sahaja, terdapat beberapa lagi faktor yang dinyatakan telah menjelaskan mengapa masyarakat melayu enggan menerima kemajuan perubatan yang dibawa. Namun begitu, persepsi ini telah berubah selepas British bijak menjalankan strategi dalam menjalankan kemajuan yang dapat mengikut kehendak masyarakat Melayu pada waktu itu dan masyarakat juga sedar tentang kepentingan menerima kemajuan perubatan. apa yang dapat disimpulkan mengenai kemajuan kesihatan yang dibawa masuk oleh British adalah suatu usaha bagi meningkatkan lagi taraf kesihatan penduduk.          Hal ini kerana dengan kemajuan perubatan atau yang lebih moden mampu mengatasi masalah penyakit yang semakin lama semakin berbahaya kepada penduduk tempatan. Walaupun, pada awalnya masyarakat tempatan berkeras enggan untuk menerima kemajuan kesihatan daripada British yang dianggap bertentangan dengan hukum syarak, namun dengan kebijaksanaan British iaitu memahami bentuk pemikiran orang Melayu telah memberi kesan yang positif dalam membawa masyarakat tempatan menerima khidmat kesihatan British tersebut. Selain itu, British juga bersama kerajaan negeri bertanggugjawab dalam menyediakan kemudahan kesihatan kepada masyarakat tempatan serta pekerja-pekerja asing yang bekerja di Tanah Melayu.